پس از تأیید صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) بیتکوین، توجه سرمایهگذاران نهادی و رگولاتورها به سرعت به سمت سایر رمزارزهای بزرگ معطوف شد. در میان گزینهها، اتریوم (ETH) و سولانا (SOL) جایگاه ویژهای دارند. پرسش کلیدی امروز بازار این است: آیا ETF سولانا میتواند همانند ETF اتریوم به مرحله تأیید برسد یا هنوز نیازمند بلوغ زیرساختی و قانونی است؟ برای پاسخ به این پرسش، لازم است هر دو اکوسیستم را از منظر سه معیار اصلی یعنی نقدینگی، شفافیت داده و ریسک فنی بررسی کنیم.
معیار اول: نقدینگی (Liquidity)
اتریوم
اتریوم دومین دارایی دیجیتال بزرگ جهان است. حجم معاملات روزانه آن در صرافیهای متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) بهقدری بالاست که بازارگردانها میتوانند به راحتی ورود و خروج نقدینگی را مدیریت کنند.
بازار مشتقات اتریوم نیز بسیار فعال است. قراردادهای آتی و آپشن ETH در صرافی معتبری همچون CME معامله میشوند. این ویژگی باعث میشود ریسک صندوقهای مبتنی بر اتریوم از طریق ابزارهای هجینگ بهخوبی مدیریت شود. بنابراین ETF اتریوم پشتوانهای قوی از نظر نقدینگی و بازار مشتقات دارد.
سولانا
سولانا طی سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته و اکنون جزو ۱۰ رمزارز برتر جهان است. با این حال، وقتی صحبت از ETF سولانا میشود، نگرانیهایی در حوزه نقدینگی مطرح است.
حجم معاملات روزانه SOL در حال افزایش است، اما هنوز با اتریوم قابل مقایسه نیست. بخش زیادی از نقدینگی سولانا نیز در چند صرافی خاص متمرکز شده که ریسک تمرکز را بالا میبرد. علاوه بر این، بازار مشتقات سولانا نسبت به ETH بسیار محدودتر است. این محدودیت، توانایی بازارگردانها را در حفظ تعادل میان NAV صندوق و قیمت واقعی بازار کاهش میدهد.
به بیان دیگر، اگرچه ETF سولانا بهطور بالقوه میتواند بخشی از نقدینگی موجود را جذب کند، اما عمق بازار آن هنوز به سطحی نرسیده که مشابه ETF اتریوم باشد.
معیار دوم: شفافیت داده (Data Transparency)
اتریوم
یکی از نقاط قوت اتریوم، شفافیت دادههای آنچین است. ابزارهایی مانند Glassnode، Dune Analytics و Nansen دسترسی بیوقفه به دادههای مربوط به تراکنشها، استیکینگ، توزیع آدرسها و فعالیت توسعهدهندگان فراهم میکنند.
این شفافیت داده، فرآیند افشاگری (disclosure) و ممیزی ETF اتریوم را برای رگولاتورها سادهتر میکند. به همین دلیل، نهادهای نظارتی اعتماد بیشتری به صندوقهای مبتنی بر اتریوم دارند.
سولانا
شبکه سولانا به دلیل سرعت بالای پردازش تراکنشها (TPS بالا) مشهور است. با این حال، وقتی صحبت از ETF سولانا میشود، سطح دسترسی به دادههای شفاف و استاندارد اهمیت ویژهای پیدا میکند.
مشکل اینجاست که زیرساخت داده سولانا هنوز به اندازه اتریوم توسعهیافته نیست. در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، چندین بار قطعیهای شبکه رخ داد که باعث شد دسترسی به دادههای پیوسته و قابل اعتماد مختل شود. همچنین ابزارهای تحلیلی در دسترس برای سولانا کمتر از اتریوم هستند.
در نتیجه، در زمینه شفافیت داده، ETF سولانا با چالشهایی مواجه است که برای پذیرش توسط رگولاتورها باید برطرف شوند.
معیار سوم: ریسک فنی (Technical Risk)
اتریوم
اتریوم پس از مهاجرت موفق به اثبات سهام (PoS) در سال ۲۰۲۲، از نظر فنی به بلوغ قابل توجهی رسیده است. شبکه پایدار بوده و ریسک اصلی آن به کارمزدهای بالا و مشکلات مقیاسپذیری در دورههای اوج تقاضا محدود میشود.
خوشبختانه، توسعه لایه دوم (Layer 2) مانند Arbitrum و Optimism بسیاری از این مشکلات را برطرف کرده است. علاوه بر این، توزیع گرهها در سطح جهان در اتریوم گستردهتر است، که خطر تمرکز را کاهش میدهد.
سولانا
در مقابل، سولانا سرعت بسیار بالایی دارد و توانایی پردازش هزاران تراکنش در ثانیه را داراست. این ویژگی، جذابیت ETF سولانا را از منظر نوآوری افزایش میدهد.
اما سابقه قطعیهای مکرر در گذشته، نگرانی جدی برای رگولاتورها ایجاد میکند. تمرکز نسبتاً بالای نودهای اعتبارسنج در شبکه سولانا نیز یک ریسک مهم است، زیرا اتکای زیاد به چند نهاد میتواند امنیت و پایداری سیستم را تحت تأثیر قرار دهد.
بنابراین، اگرچه ETF سولانا از منظر فناوری نوین جذاب است، اما از نظر ریسک فنی هنوز با موانعی مواجه است که باید برای جلب اعتماد بازارهای نهادی حل شوند.
چارچوب تطبیقی برای ارزیابی ETF
مقاله «چطور ETF آلتکوینها را ارزیابی کنیم؟» در سیمکس یک چارچوب مفید برای تحلیل ETFهای آلتکوین ارائه میدهد. بر اساس این چارچوب، میتوان وضعیت اتریوم و سولانا را مقایسه کرد:
| معیار | اتریوم | سولانا |
|---|---|---|
| نقدینگی | بسیار بالا، بازار مشتقات فعال | متوسط، مشتقات محدود |
| شفافیت داده | ابزارهای تحلیلی گسترده، دادههای قابل اعتماد | دادههای محدود، قطعیهای مکرر |
| ریسک فنی | شبکه پایدار، ریسک محدود به مقیاسپذیری | سابقه قطعی، تمرکز بالای نودها |
نتیجه این است که ETF اتریوم بهمراتب آمادهتر از ETF سولانا برای پذیرش و تأیید است.
ریسکهای نهادی و قانونی
وقتی درباره امکانپذیری ETF سولانا صحبت میکنیم، تنها سه معیار اصلی یعنی نقدینگی، شفافیت داده و ریسک فنی کافی نیستند. یک لایه بسیار مهمتر وجود دارد و آن ریسکهای نهادی و قانونی است. رگولاتورها در ایالات متحده و سایر بازارهای مالی پیشرفته، نهتنها به شاخصهای فنی توجه میکنند، بلکه ارزیابی میکنند که آیا دارایی مورد نظر از نظر قانونی واجد شرایط عرضه بهصورت ETF هست یا خیر. این مسئله بهویژه برای سولانا اهمیت دارد، زیرا وضعیت حقوقی آن هنوز در ابهام قرار دارد.
در ایالات متحده، بحث اصلی این است که آیا توکن SOL باید بهعنوان «کالا» (Commodity) طبقهبندی شود یا «اوراق بهادار» (Security). اگر رگولاتورها به این نتیجه برسند که SOL اوراق بهادار است، قوانین سختگیرانهتری بر آن اعمال خواهد شد و مسیر تأیید ETF سولانا بسیار دشوارتر میشود. این طبقهبندی نهتنها شرایط عرضه را تغییر میدهد، بلکه بر نحوه گزارشدهی، الزامات افشاگری و حتی نوع سرمایهگذارانی که میتوانند در صندوق شرکت کنند نیز اثرگذار خواهد بود.
همانطور که در مقالهٔ سیمکس درباره ارزیابی ETF آلتکوینها نیز اشاره شده، ریسک قانونی یکی از موانع کلیدی برای ETFهای آلتکوین به شمار میرود. حتی اگر سولانا بتواند نقدینگی بیشتری جذب کند یا زیرساخت دادهاش را بهبود بخشد، بدون یک چارچوب قانونی شفاف، رگولاتورها به سختی مجوز عرضه ETF سولانا را صادر خواهند کرد. سرمایهگذاران نهادی نیز به دلیل ریسکهای بالقوهی حقوقی، تمایل کمتری به ورود به چنین بازاری نشان میدهند، چرا که مسئولیتهای سنگینی در قبال مشتریان خود دارند.
به همین دلیل میتوان گفت که آینده ETF سولانا بیش از آنکه به مسائل فنی یا بازار وابسته باشد، به وضوح و شفافیت قانونی گره خورده است. اگر نهادهای قانونگذار موضع روشنی درباره وضعیت سولانا اتخاذ کنند و آن را مشابه بیتکوین و اتریوم بهعنوان دارایی قابل معامله در بازارهای عمومی بپذیرند، آنگاه میتوان انتظار داشت که مسیر ETF سولانا هموارتر شود. در غیر این صورت، حتی با وجود رشد اکوسیستم و افزایش پذیرش عمومی، این صندوق با چالشهای جدی برای تأیید و موفقیت در بازار مواجه خواهد بود.
جمعبندی
اتریوم و سولانا هر دو اکوسیستمهای مهم و اثرگذار در بازار رمزارز هستند. اما از دیدگاه نهادی و رگولاتوری، تفاوتهای کلیدی میان آنها وجود دارد:
- ETF اتریوم به دلیل نقدینگی عمیق، شفافیت داده و پایداری فنی، بیشترین شانس را برای پذیرش دارد.
- ETF سولانا اگرچه مزایای سرعت و نوآوری شبکه را دارد، اما برای دستیابی به تأیید، باید مشکلاتی همچون محدودیت نقدینگی، زیرساخت داده، قطعیهای شبکه و تمرکز نودها را برطرف کند.
بنابراین، تحلیلگران نهادی باید دقت کنند که در شرایط فعلی، ETF اتریوم آمادهتر است. در مقابل، ETF سولانا هنوز در مسیر بلوغ زیرساختی و قانونی قرار دارد.
